Phân loại nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức

Có nhiều cách phân loại nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) khác nhau, tùy theo từng tiêu thức thì nguồn vốn ODA có các loại nhƣ sau:

Theo tính chất cung cấp vốn của nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức

 Nguồn vốn ODA không hoàn lại: là hình thức cung cấp vốn ODA bằng tiền hoặc hiện vật mà bên tiếp nhận vốn ODA không phải hoàn trả lại cho bên tài trợ, bên tiếp nhận vốn ODA không chịu khoản nợ nào về mặt pháp lý. Đối với các nước đang phát triển, nguồn vốn này thường cấp dưới dạng hình thức: hỗ trợ kỹ thuật, các chương trình xã hội, các khoản xóa nợ…

Nguồn vốn ODA vay ưu đãi: là hình thức cung cấp vốn ODA bằng tiền hoặc hiện vật mà bên tiếp nhận vốn ODA phải hoàn trả lại cho bên tài trợ, bên tiếp nhận vốn ODA phải chịu khoản nợ về mặt pháp lý với mức ƣu đãi về lãi suất, thời gian ân hạn và thời gian trả nợ. Nguồn vốn ODA vay ƣu đãi thường được cung cấp thông qua các khoản vay gồm: vay theo dự án, xây dựng cơ sở hạ tầng, các chương trình trọng điểm quốc gia…

Nguồn vốn ODA vay hỗn hợp: là hình thức cung cấp vốn ODA bằng tiền hoặc hiện vật kết hợp giữa ODA không hoàn lại và ODA vay ưu đãi theo các điều kiện của bên tài trợ vốn ODA. Đây là loại hình cung cấp vốn ODA được áp dụng phổ biến nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng của nguồn vốn này.

Theo nhà tài trợ cung cấp nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức

 ODA song phƣơng: là khoản tài trợ vốn ODA do một Chính phủ nƣớc này hoặc một cơ quan Chính phủ chuyển giao đến một Chính phủ nƣớc khác thông qua hiệp định ký kết giữa Chính phủ của hai nƣớc. Một số cơ quan cung cấp ODA song phương lớn trên thế giới bao gồm: Cơ quan phát triển quốc tế của Hoa Kỳ (United States Agency for International Development – USAID), cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản ( The Japan International Cooperation Agency – JICA)…

ODA đa phương: là khoản tài trợ vốn ODA được chuyển giao đến Chính phủ của một nước từ các tổ chức tài chính quốc tế, các tổ chức liên chính phủ như: Ngân hàng Thế giới (WB), Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF), chương trình phát triển Liên Hiệp Quốc (UNDP), ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), tổ chức Y tế Thế giới (WHO)…

Theo điều khoản, điều kiện của nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức

 Nguồn vốn ODA không ràng buộc: là khoản vốn ODA không kèm theo các điều khoản, điều kiện ràng buộc nào của bên tài trợ vốn ODA liên quan đến mua sắm hàng hóa và dịch vụ từ bên tài trợ hoặc một nhóm quốc gia theo quy định của bên tài trợ vốn ODA.

Nguồn vốn ODA có ràng buộc: là khoản vốn ODA có kèm theo các điều khoản, điều kiện ràng buộc của bên tài trợ vốn ODA liên quan đến mua sắm hàng hóa và dịch vụ từ bên tài trợ hoặc một nhóm quốc gia theo quy định của bên tài trợ vốn ODA.

Theo hình thức cung cấp nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức

 Cứu trợ và viện trợ khẩn cấp: cung cấp nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) cho nước tiếp nhận vốn ODA trong những trường hợp khẩn cấp như: chiến tranh, động đất, thiên tai, sóng thần, các thảm họa do thiên nhiên gây ra…

Hình thức hỗ trợ này chủ yếu tập trung vào mục đích nhân đạo nhằm giảm bớt những thiệt hại, hậu quả mà nước tiếp nhận vốn ODA phải gánh chịu.

Hỗ trợ lương thực: cung cấp lương thực, thực phẩm cho nước tiếp nhận vốn ODA theo các chương trình của quốc gia và quốc tế với mục tiêu phát triển, xóa đói giảm nghèo…

Hỗ trợ hợp tác kỹ thuật độc lập: cung cấp các nguồn nhân lực, chuyên gia, hỗ trợ kỹ thuật và công nghệ, hỗ trợ trang thiết bị cho nước tiếp nhận vốn ODA nhằm mục tiêu hỗ trợ công tác nghiên cứu chính sách, thể chế, chuyên môn, nghiệp vụ, nâng cao năng lực con người hoặc để thực hiện các chương trình, dự án.

Hỗ trợ ngân sách: là phương thức cung cấp vốn ODA theo đó khoản hỗ trợ được chuyển trực tiếp vào ngân sách nhà nước nhằm đạt được những mục tiêu đề ra trên cơ sở thỏa thuận giữa bên tài trợ và bên tiếp nhận vốn ODA.

Hỗ trợ cán cân thanh toán: là phương thức hỗ trợ tài chính trực tiếp hoặc  cung cấp hàng hóa, ngoại tệ, hỗ trợ xuất nhập khẩu nhằm cải thiện cán cân thanh toán quốc tế của nước tiếp nhận vốn ODA.

Hỗ trợ dự án: là phương thức cung cấp vốn ODA để thực hiện các dự án cụ thể, được cung cấp bằng tiền, hiện vật, hàng hóa, chuyên gia… Nước tiếp nhận vốn ODA dưới hình thức này bao gồm những chương trình, dự án có quy mô lớn như các dự án cơ sở hạ tầng, dự án hỗ trợ kỹ thuật…Các chương trình, dự án này bao gồm dự án sử dụng vốn ODA không hoàn lại và dự án sử dụng vốn vay ODA ưu đãi.

Hỗ trợ phi dự án: là phương thức cung cấp vốn ODA dưới dạng hình thức khoản tài trợ riêng lẻ, không cấu thành nên dự án cụ thể, được cung cấp bằng tiền, hiện vật, hàng hóa, chuyên gia hoặc nghiên cứu…