Căn cứ hình thức tổ chức đầu tư và sở hữu vốn

Chủ thể đầu tư trên thị trường được phân loại thành: nhà đầu tư cá nhân và nhà đầu tư có tổ chức

Nhà đầu tư cá nhân (Individual Investors)

Nhà đầu tư cá nhân là những cá nhân tham gia mua bán chứng khoán trên thị trường chứng khoán với mục đích tìm kiếm lợi nhuận là chủ yếu. Nhà đầu tư cá nhân là những người có vốn tạm thời nhàn rỗi muốn đầu tư để tìm kiếm lợi nhuận. Việc đầu tư của nhà đầu tư cá nhân luôn tiềm ẩn nhiều rủi ro, Tuy nhiên, do rủi ro càng lớn thì lợi nhuận càng cao và ngược lại. Nhìn chung có ba bộ phận các nhà đầu tư cá nhân có thái độ khác nhau đối với rủi ro: nhà đầu tư chấp nhận rủi ro, nhà đầu tư trung hòa rủi ro và nhà đầu tư tránh rủi ro (Tính chất về hàm hiệu dụng của nhà đầu tư tránh rủi ro: một nhà đầu tư tránh rủi ro là nhà đầu tư mà với một tập hợp một danh mục chứng khoán rủi ro bất kỳ thì tổng hiệu dụng đơn lẻ do từng chứng khoán mang lại sẽ không lớn hơn hiệu dụng của cả tập hợp danh mục các chứng khoán đầu tư. Hệ số tránh rủi ro tương đối cho biết: một nhà đầu tư có nhiều tài sản hơn sẵn sàng chịu mức rủi ro cao hơn một nhà đầu tư có ít tài sản, thậm chí, với cùng một nhà đầu tư, khi có một lượng tài sản nhiều hơn, sẵn sàng chấp nhận mức rủi ro cao hơn là khi nhà đầu tư có ít tài sản.

Trên thực tế, việc chấp nhận, trung hòa hoặc phòng tránh rủi ro của nhà đầu tư phụ thuộc vào từng thời điểm đầu tư cụ thể:

– Nhà đầu tư cá nhân chấp nhận rủi ro luôn nhằm mục tiêu tối đa hóa lợi nhuận và thường tập trung đầu tư vào các chứng khoán có độ rủi ro cao nhưng có khả năng thu lợi nhuận lớn;

– Nhà đầu tư không thích rủi ro thường né tranh những chứng khoán có độ rủi ro cao. Họ thường đa dạng hóa danh mục đầu tư để giảm thiểu tổn thất;

– Nhà đầu tư trung hòa rủi ro thường kết hợp hài hòa giữa việc tối đa hóa lợi nhuận và phòng tránh rủi ro.

Việc nhà đầu tư cá nhân lựa chọn đầu tư vào chứng khoán xuất phát từ thực tế: không phải cá nhân nào cũng có khả năng tiến hành đầu tư trực tiếp do khả năng vận hành kinh doanh và lợi nhuận thu được từ việc gửi tiết kiệm ngân hàng không đạt hiệu quả cao, ngoài ra còn chịu ảnh hưởng bởi lạm phát. Trường hợp, lãi suất tiền gửi tiết kiệm (lãi suất danh nghĩa) lớn hơn tỷ lệ lạm phát thì lãi suất thực là dương (+) và ngược lại, tỷ lệ lãi suất tiền gửi thấp hơn tỷ lệ lạm phát thì lãi suất thực là âm (-) và người gửi tiền tiết kiệm có thể bị hao hụt về giá trị tài sản của mình. Do vậy, đầu tư cổ phiếu là một trong những kênh đầu tư đem lại tỷ suất sinh lời cao trong dài hạn và là kênh đầu tư phổ biến tại các thị trường phát triển.

Đối với nhà đầu tư cá nhân, một sự kết hợp hài hòa giữa các kênh đầu tư truyền thống và kênh đầu tư mới dựa trên khả năng tài chính và kế hoạch tài chính sẽ đem lại cho nhà đầu tư hiệu quả đầu  tư cao nhất.

Nhà đầu tư có tổ chức (Institutional Investors)

Nhà đầu tư có tổ chức là một chủ thể trên thị trường sử dụng tiền để mua các chứng khoán, bất động sản, các tài sản đầu tư khác hay những khoản nợ gốc. Nhà đầu tư có tổ chức bao gồm: các ngân hàng, công ty bảo hiểm, các quỹ hưu trí, quỹ phòng tránh rủi ro, quỹ tín thác đầu tư bất động sản (REITs), các tổ chức tư vấn đầu tư, các quỹ tương hỗ. Hoạt động đầu tư của các công ty, doanh nghiệp vượt quá giá trị tài sản chủ sở hữu cũng được xác định là hoạt động của nhà đầu tư có tổ chức.

Khorana, Ajay, Henri Servaes, and Peter Tufano (2005) đã chứng minh rằng các nhà đầu tư có tổ chức đang là những tác nhân đầu tư chủ đạo không chỉ trong các thị trường chứng khoán phát triển mà vai trò đó còn đang tăng dần nhanh chóng tại các nước có thị trường chứng khoán đang phát triển [59]. Điều này cũng được khẳng định lại tại nghiên cứu của MA Ferreira và Matos (2008) [42]. Việc đầu tư thông qua các tổ chức đầu tư có ưu điểm là có thể đa dạng hóa danh mục đầu tư và các quyết định đầu tư được thực hiện bởi các chuyên gia có chuyên môn và kinh nghiệm.

Ngoài ra, tại nhiều quốc gia, Nhà nước được coi là một nhà đầu tư có tổ chức trong trường hợp nắm giữ cổ phần tại các doanh nghiệp nhà nước sau khi cổ phần hóa nhằm thực hiện những mục đích kinh tế, xã hội nhất định cũng là một hình thức đầu tư của nhà nước trên thị trường chứng khoán và đầu tư thông qua cơ quan đại diện quản lý vốn nhà nước. Bên cạnh đó, tại những quốc gia có nên kinh tế thị trường đang chuyển đổi, nhà nước đóng vai trò trong việc định hướng và dẫn dắt thị trường thì việc đầu tư từ các quỹ hưu trí cũng được xác định là hoặt động đầu tư của nhà nước trên TTCK.